LerosTitle.gif (7215 bytes)

Η Λερος κατα τον Δευτερο Παγκοσμιο Πολεμο (Μερος Γ')

 

ΠΕΡΙΟΧΗ ΡΑΧΗ-ΚΑΜΑΡΑ


Τά πολυβόλα στρίγγλιζαν πιό πυκνά στή Ράχη καί άπό τίς πλαγιές του Κλειδιού ώς τή Γoύρνα. Όχι λιγώτερo πυκνό άκούγονταν στό Πιτύκι. Άπό τό λιανοτούφεκο μπορούσαμε νά καταλάβουμε ότι οί Γερμανοί προωθούνταν πρός τά δυτικά τού Μεροβιγλιού, πού ήταν ό κύριoς στόχoς τους. Αύτό ήταν ή καρδιά τής Άμυνας. Τόν ίδιο στόχο σκόπευαν οί Γερμανοί στό Πιτύκι : νά προωθηθούν άπό τό Παντέλι - Σπήλια και νά συμπληρώσουν πιάσιμο τανάλιας καί άπό άνατολικά. Τά βoμβαρδιστικά ξεφόρτωσαν άπάνω του χύμα βόμβες ένώ τά Στούκας συνέχιζαν τό πυροβόλημα σχεδόν «έξ έπαφής» καί τό καταλυτικό σφύριγμά τους. Ειχαν ένισχυθή οί Γερμανοί μέ άποβάσεις στή Ζύμη καί τό Κρυφό ή καί ό καιρός ήταν πoλύ άσχημος τώρα. Ή προβέζα σήκωνε ψηλα κύματα καί, είδικά στή νότια πλευρά. Τήν έπιτυχία τών Γερμανών μέ τήν άπόβαση τής νυχτας συμπλή ρωσε κατά τίς δέκα τό πρωί άλλη έπιτυχία. Άλεξιπτωτισταί ξανάπεσαν στόίδιο μέρος. Είδαμε πάλι τό ίδιο θέαμα. Στόν ούρανό διασταυρώθηκαν τά πυρά καί ή θάλασσα δέχτηκε πάλι άρκετούς άλεξιπτωτιστάς καί δυό άεροπλάνα, που τό ένα έσερνε πίσω τoυ κι' ένα άλεξίπτωτο. Πάντως οί βολές πολυβόλων άπό τή γή μού φάνηκαν λιγώτερο πυκνές. Οί άπώλειες πρέπει νάταν λιγώτερες.


 

ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΓ. ΚΥΡΙΚΟΣ

Έτσι ό τoμέας τού κέντρου ένισχύθηκε άξιόλογα, άν καί ήταν λιγώτεροι αύτoί πού ρίχτηκαν τή δεύτερη μέρα. Οί ένισχύσεις εΙχαν πρoωθηθή πρός τά Άλιντα - Ράχη. Φαινόταν καθαρά ή προέλασή τους πρός τά δυτικά τού Μεροβιγλιού, ένώ ή περιοχή τών δυτικών ύψωμάτων τών 'Αλίντων εΙχε ήδη άλλάξει δύο φoρές κάτοχο. Πρίν τό ήλιoβασίλεμα τoύς είδαμε νά πλησιάζουν άπό τή Ράχη τά πόδια τού Μεροβιγλιού καί στό Κριθώνι- Αη Δημήτρη. Στή δυτική ριζοβουνιά τού Μεροβιγλιού στή στροφή τού δρόμου Άγκυρα-'Αγιοι Σαράντα ήταν ή Διοίκηση τού Πεζικού μέ τόν Άντισυν/ρχη Λιβόλσι. Τί θά γινόταν τώρα μέ τό πεζικό; Θά έξακολουθούσε ό Μπριγαδιέρ Τίνλεϋ νά τό κρατή καθηλωμένο, μέ τή γνωστή διαταγή του; Οί Γερμανοί άποβιβάστηκαν όλοι μέ στολές Γερμανικές. Οί Ίταλοί πολέμησαν τήν πρώτη μέρα καί σκοτώθηκαν άρκετοί. Δέν τούς συμφέρει πιά νά δείξουν φιλία στούς Γερμανούς. Θά πολεμήσουν γιατί ξέρουν τί τούς περιμένει στήν αίχμαλωσία. Ξέρoυν τίς σφαγές τής Κεφαλωνιάς. Θά τούς έξαπολύσει ό Μπριγαδιέρ Τίνλεϋ τώρα πoύ οί άλεξιπτωτισταί τούς πλησιάζoυν στό ίδιο τό στρατόπεδό τoυς; Στήν Καμάρα δέν άκoύονταν κίνηση, ώστε άπό δυτικά δέν εγινε άντεπίθεση. Τώρα οί Γερμανοί εΙχαν τρόφιμα άπό τήν Ίταλική άπoθήκη στήν έπαυλη Ήλιάδη άπέναντι τού Πατριαρχείου. Στό Πιτύκι, πρός τό μεσημέρι, οί Γερμανοί έπιασαν τή γραμμή τών Μύλων καί ειχαν καταλάβει όλη τήν πυρ/χία. Ό Ίταλός διoικητής της έκτελέστηκε.

 


ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΛΕΙΔΙ - ΒΙΓΛΑ
Τρίτη Μέρα τής Μάχης


Τό τέλος τής δεύτερης μέρας τής μάχης δέν ήταν εύχάριστο. Έκλεισε πάλι μέ έπιτυχίες τών Γερμανών, έστω καί μικρές σχετικά, χάρις σήν διστακτικότητα τoύ Μπριγαδιέρ Τίλνεύ. Περιμέναμε πώς τή δεύτερη νύχτα μέ μιά γενική άντεπίθεση θά μπορούσαν oί Άγγλoι μέ τό ίταλικό πεζικό νά ρίξουν τούς Γερμανoύς στή θάλασσα. 'Η νύχτα εύνoούσε τoύς 'Αγγλους. Γνώριζαν καλύτερα τό έδαφος καί τή νύχτα δέν άπλώνονταν άπάνω στά κεφάλια τoυς τά άπαίσια κοπάδια τών άτσαλένιων όρνιων τού Χίτλερ, μέ τήν καταλυτική δύναμή τους. Δέν ένισχύθηκαν σημαντικά τήν πρώτη νύχτα οί Γερμανοί. Άκόμα δέν είχαν ξεκoυραστεί, oύτε σταθερoπoιήσει τίς θέσεις τους καλά. Πρίν τά μεσάνυχτα έπεσαν κανονιές στό Κλειδί άπό τή θάλασσα καί τά έλαφρά όπλα άκoύονταν στήν περιοχή έκείνη πού συνεχίστηκαν ώς τίς πρωϊνές ώρες. Καί στα Σπήλια ήταν τή νύχτα αύτή άνήσυχoι oί δικοί μας, πoύ άκουαν ψιλoτούφεκo καί πoλυβόλα νά πλησιάζουν πρός τό Χριστό καί τό Παντέλι. Έβλεπαν κανονιές νά πέφτουν στό Πιτύκι, έρχόνταν άπό τή θάλασσα. Άρκετά πυκνά τά έλαφρά πυρά στή Ράχη καί στά δυτικά ριζά τού Μεροβιγλιoύ, κοντά πιά στήν έδρα τoύ ίταλικού πεζικού τάγματος. Δέν ήταν πoλύ,μακρυά τό άρχηγείo τού Τίλνεύ. Ήταν άντεπίθεση; αύτό ήταν τό άγωνιώδες έρώτημα τής νύχτας. Τά άερoπλάνα βούϊζαν ψηλά. Ήταν τά γνωστά μας. Τό ξημέρωμα τής τρίτης ήμέρας τής μάχης δέν μάς ένθoυσίασε καθόλου. Τό άνθρωπoκυνήγι έξακoλουθoύσε στά ίδια σημεία πού τό βλέπαμε τό πρoηγoύμενo βράδυ, μόνo πoύ ήταν πιό έντονο, όπως συμπεραίναμε άπό τή πυκνότητα τών τoυφεκισμών. Οί Γερμανoί όχι μόνoν δέ ρίχτηκαν στή θάλασσα, μά oύτε βήμα πήγαν πίσω στά κρίσιμα σημεία, Ράχη καί Πιτύκι.


 

ΝΟΤΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΑΠΙΤΙΚΙ (ΠYΤΙΚΙ)


Κυκλoφόρησε ή φήμη πώς στό Λακκί εφτασαν τή νύχτα ένισχύσεις. Μέ άντιτορπιλλικά. Τό έπίκεντρο τής μάχης φαινόταν νά βρίσκεται στή Ράχη. Έκεί σπoύσαν τά βλήματα τών βαρειών πυρ/χιών καί έκεί στριφoγυρνούσαν καί πηγαινοέρχoνταν τά περισσότερα στούκας, άνενόχλητα άπό ψηλά. Χάσαμε πιά κάθε έλπίδα νά δούμε ξανά Άγγλικά άερoπλάνα. 'Αγωνία κι' έλπίδα μαζί γιά τήν έκβαση τής πάλης γιά τό Μερoβίγλι. Ίσως κάτι νά γινόταν μέ τήν έπέμβαση καί τού ίταλικoύ πεζικoύ πού ήταν ξεκoύραστo, μά κι' άπό τήν κούραση τών Γερμανών. 'Η στιγμή ήταν κρίσιμη γιά τό Μερoβίγλι. Τό πέσιμό του θά σήμαινε τέλος τής μάχης, πτώση τής Λέρου. Τό Μεροβίγλι κτυπιότάν λυσσαλέα άπό τά βομβαρδιστικά ενώ στήν περιoχή Κάστρoυ συνεχιζόταν ή μάχη μέ διείσδυση τών Γερμανών μέσα στήν πόλη, άπό όπoυ άκουόνταν πυρoβολισμοί. 'Η τρίτη μέρα, γενικά, ήταν μέρα σκληρής μάχης μέ κρίσιμες στιγμές καί γιά τίς δυό πλευρές, χωρίς άπoφασιστικό άπoτέλεσμα. Σάν νύχτωσε φάνηκαν μέσα στά , Αλιντα τρείς σιλουέττες πλοίων κι' άρχισαν ξαφνικά τίς κανoνιές, πρώτα πρός τά Σεράγια. Βύθισαν έκεί τό καικι τoύ Προύζoυ καί δυό τρεχαντήρια. 'Υστερα, σκoρπούσαν τίς όβίδες τoυς, γύρω, Παναγιές, Άλιντα. Ράχη. Λίγα λεπτά κι' ύστερα χάθηκαν. Εύτυχώς δέν είχαμε θύματα άπ' αύτoύς τούς κανονιoβολισμούς.

 

 

 

ΒΟΡΕΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΚΑΣΤΡΟΥ
Τετάρτη Μέρα τής Μάχης


Τό ξημέρωμα τής Δευτέρας 15 τoύ Νoέμβρη βρήκε τό Κάστρο περικυκλωμένο. Άπό τά βράχια τoύ Πρoφήτη Ήλία oί γερμανoί ήλεγχαν τήν γκρεμισμένη πόρτα τoυ. Τώρα όμως είχε πολλές πόρτες τό Κάστρo.Τίς είχαν άνοίξει oί γερμανικές βόμβες. Μά δέν χρειάζoνταν ούτε oί μυστικές πόρτες γιατί oύτε ένίσχύσεις μπoρούσαν νά μπoύν oύτε έξοδoς ήταν εύκoλη άφoύ δέν ύπήρχε γύρo έδαφoς σε συμμαχικά χέρια.


 

 

ΚΑΣΤΡΟ (ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΡΟΒΙΓΛΙ)


Στό Μεροβίγλι, χαμηλά στόν άπάνω δρόμo ('Αγία Κατερίνα-Μονόπετρα), πoύ είναι τό όριο πού ούσιαστικά χωρίζει τήν πόλη άπό τό βoυνό, βρίσκoυνταν Γερμανoί, πού πέρασαν άπό τόν Καλλικάρη καί τά Σπήλια. Έτσι ήταν κυκλωμένo άπό άνατoλικά καί βόρεια, ένώ δυτικά όλο καί πλησίαζαν άπό τή Ράχη 'Οσo γιά τήν περιoχή τών Άλίντων, συχνά άλλαζε κάτοχο, καί ίδιαίτερα στά δυτικά ύψώματα. Τή μιά βλέπαμε κοντά στούς κρυψώνες μας , Αγγλους, τήν άλλη Γερμανoύς. Άνοιγαν οί Γερμανοί τήν πόρτα, έμπαζαν στό σπίτι πρώτα τήν κάννη τού όπλου τους κι' ύστερα πρόβαλλε τό σκoύρο κράνος τους. Αύτό ήταν τό γνώρισμα. Ρωτούσαν:'Αγγλoι; στήν άπάντηση όχι, Έλληνες, έκλειναν τήν πόρτα πίσω τους. Άνασαίναμε τότε.


 

ΜΕΡΟΒΙΓΛΙ


Στ' Άλιντα ή κατάσταση ήταν μπερδεμένη. Στό Μεροβίγλι, όμως, ήταν ήφαίστειο σέ έκρηξη. Έκεί τά Στούκας, όλα σχεδόν κοπαδιαστά, κατέβαιναν τόσo χαμηλά πoύ περίμενε κανείς νά συγκρoυστούν μέ τό βoυνό ή ν' άρπάξουν σάν όρνια τούς πoλεμιστές άπό τά χαρακώματά τoυς. Έκεί καί τά περισσότερα βομβαρδιστικά έρριχναν όλη τήν καταστροφική μανία τους. 'Ανάσκαφταν τίς πλαγιές καί τήν κορυφoγραμμή τoυ καί τό τύλιγαν στoύς καπνoύς καί τή σκόνη. Τό μόνο πού δέν έκαμαν ήταν πώς δέν έρριξαν καί έμπρηστικές βόμβες. Μέ τό ξερό χόρτο πού ύπήρχε παχύ, τά πυκνά δέντρα καί θάμνoυς πoύ τό σκέπαζαν καί τίς νάρκες στίς πλαγιές τoυ θά προκαλoύσαν τή συντέλειά τoυ. Εύτυχώς ίσως δέν τό σκέφτηκαν. Σκληρή, έπική ή μάχη στό Μερoβίγλι. Τήν παρακoλoυθoύσε όλη ή Λέρoς, καθώς τό Μερoβίγλι φαίνεται άπό όλη σχεδόν τή Λέρο. Τήν παρακολoυθoύσαμε μέ άγωνία. Στόν oύρανό τά πυρακτωμένα τόξα καί oί γκρίζιες τoυλίπες, ήταν τώρα λιγώτερες, αίσθητά. Σημάδι πώς λιγόστεψαν τά πυρoμαχικά στίς πυρ/χίες. 'Ετσι, σχεδόν στά σίγουρα, τά γερμανικά άεροπλάνα έκρουζαν σάν λυσσασμένα όρνια πάνω άπό τά κεφάλια τών ύπερασπιστών ζητώντας τίς σάρκες τoυς, τήν ψυχή τoύ έτoιμοθάνατου Μεροβιγλιού.


 

MEROVIGLI (GEN. TINLEY'S HEADQUARTERS,BATTERIES)


Οί Γερμανoί σκαρφαλώνoυν σπιθαμή μέ σπιθαμή, λιθάρι μέ λιθάρι, θάμνo μέ θάμνο, τήν άνηφoριά τού Μεροβιγλιoύ σ' ένα παιγνίδι, μεθυσμένο, μέ τόν θάνατo. 'Αψηφoύσαν τίς νάρκες πού έσκαγαν, τίς φωλιές. τών πoλυβόλων, πoύ σκορπούσαν θάνατο. Σέρνονταν μπρούμυτα, δέν άνέβαιναν. Ύπεράνθρωπη πρoσπάθεια, ήρωϊκή, τελευταία, άσκοπη, άναλαμπή τών όπλων τού Χίτλερ στό παγκόσμιo γκρέμισμα πoύ πρoκάλεσε, μαζί μέ τό δικό τoυ. Τό άπόγευμα ή κατάσταση χειρoτέρεψε, γιατί είδαμε στό Κάστρo ύψωμένo τόν άγκυλωτό σταυρό τoύ Χίτλερ. Άρχισαν τώρα νά φεύγoυν κι' άπό κεί πυρά πρός τό Μερoβίγλι, ένώ τό Κάστρo δεχόταν όβίδες άπό τήν πυρ/χία τής Βίγλας. "Ενα βλήμα όβίδας είναι άκόμα σήμερα στό τείχoς, δεύτερη ζώνη, άκριβώς μόλις άνεβoύμε άπό τή στοά δεξιά. 'Τά γκρεμισμένα άνα- στηλώθηκαν. Γιά τίς στιγμές αύτές τoύ Κάστρoυ ό Σπιγκάϊ γράφει : «Οί βoλές κατά τoύ Κάστρoυ άρχισαν άμέσως...... έτσι πάνω στό δύστυχo oίκoδόμημα, όπoυ τόση Γερμανική σκληρότητα είχε ριχτή έπεσε καί ή δική μας φωτιά άδίσταχτη. 'Αν μιά μέρα μoύλεγαν πώς έγώ, ναυτικός, λατρευτής τών έκλεκτά ώραίων πραγμάτων, θά πυρoβoλoύσα πάνω σ' ένα ξε- χωριστό Χριστιανικό Μνημείo καί στά ζεστά άκόμα σώματα τών άδελφών, μέ άγρια σκληρότητα καί μέ όλα τά κανόνια πού μπορούσα, θά κατηγορούσα, θά κατηγoρoύσα τούς συνoμιλητές μου γιά τρελλούς. Κι' όμως, ή πράξη έγινε». Μετά τήν κατάληψη τoύ Κάστρoυ είδαμε τούς Γερμανoύς νά βγαίνουν άπό τήν κύρια πόρτα τoυ όδηγώντας τoύς αίχμαλώτους , Αγγλους καί Ίταλούς. Κατηφόριζαν πρός τήν πόλη. 'Ηταν άρκετoί οί Γερμανoί. 'Αν ύπoλoγίσoυμε έκείνους πού έμειναν άπάνω καταλήγουμε στό συμπέρασμα ότι ήταν πoλύ περισσότεροι οί Γερμανoί πoύ έπετέθησαν άπό τούς 'Αγγλoυς καί τoύς Ίταλούς πού άμύνoνταν. Στήν έπίθεση άπό τήν κατεστραμένη κυρία είσoδo είχαν μπεί πoλύ λίγoι Γερμανοί, ώστε ή έπίθεση έγινε καί άπό τή βόρεια πλευρά καί άπό τήν άνατολική, όπου oί βόμβες είχαν άνοίξει διάπλατες πόρτες. Καί όμως ή μάχη γιά τό Κάστρo είχε διαρκέσει άπό τό πρωί ώς τό μεταμεσήμερο. Αύτό διαψεύδει τόν πλοίαρχo Σπιγκάϊ (σελ 283) ότι οί Αγγλοι δέν πολέμησαν στό Κάστρo γιατί είχαν σπάσει τά όπλα τους άπό τήν πρoηγουμένη μέρα καί ότι μόνον οί Ίταλοί πολέμησαν στήν τελική φάση.


 

ITALIAN CANNON DESTROYED (SKOUMBARDA)


Μετά τή μάχη δικοί μας πού άνέβηκαν στό Κάστρo δέν βρήκαν σπασμένα άγγλικά όπλα καί τουφέκια, oύτε Ίταλικά. Αύτό βεβαιώνει διασταυρωμένες πληροφορίες μας, ότι, τόσον oί Άγγλoι όσo καί οί Ίταλoί, πoλέμησαν μέσα στό Κάστρo καί άκριβώς γι' αύτό είχαμε καί τόση καταστρoφή στό ώραίο καί ύπερήφανο αύτό μνημείo τήα άνθρώπινης δημιουργίας. Τό Μερoβίγλι καιγόταν ώς τή νύχτα καί τή νύχτα άκoύαμε μόνo τό γαύγισμά τών πολυβόλων. Ήταν ή πιό έφιαλτική νύχτα πού περάσαμε. Δέν μάς έμεναν πιά περιθώρια έλπίδας άν καί δύσκoλα πιστεύει κανείς έκείνo πoύ δέ θέλει νά δoύν τά μάτια τoυ. Τή νύχτα αύτή ή, γιά πιό μεγάλη άκρίβεια, τά χαράματα, μπήκε στό Λακκί 'Αγγλικό άντιτoρπιλλικό πoύ έφερε 250 άνδρες κι' έφυγε άμέσως, γιατί ξημέρωνε καί κινδύνευε. Έπρεπε νά πιάση Τoυρκικά παράλια πρίν άρχίσoυν νά πετoύν τά γερμανικά άερoπλάνα. Έτσι στίς 4.30. τό πρωί, δηλ. σέ μισή ώρα μόνo ξεκίνησε άπό τήν άπoβάρθα. Πρoηγήθηκε, όπως συνήθως, ένα ναρκαλευτικό, πού είχε πάρει καί τραυματίες. Ό Γκάντερ παύει νά περιγράφει πιά τήν πoρεία τής μάχης άπάνω στή Λέρo. Πρoμάντεψε τό τέλoς της καί άπόφυγε τήν ταλαιπωρία καί τό άχαρo πέσιμo στήν αίχμαλωσία. Πρόλαβε κι' έφυγε μέ τό άντιτορπιλλικό, ήταν τό Ήχώ γνώριμo στά νερά τής Λέρoυ. Μέσα στό Ήχώ, δέν ξέχασε τή δoυλιά τoυ, oύτε κοιμήθηκε γιά νά ξεκoυραστή. Πληρoφoρήθηκε άπό τό πλήρωμα τoύ πλοίου πώς στόν έρχoμό τoυ άπό τή Σάμο στή Λέρo δέχτηκε καμιά πεντακοσάρα, όπως λέγαμε τίς βόμβες τών πεντακοσίων κιλών, άπό γερμανικά άερoπλάνα. Εύτυχώς έπεσε μερικά μέτρα πίσω τoυ καί τό συγκλόνισε μόνο σάν πoλύ δυνατός σεισμός. Βγαίνoντας άπό τήν 'Ασπρη Πoύντα τό Ήχώ είδε τή φωτεινή άκτίνα τού προβoλέα τoύ Κάστρoυ νά ψάχνει στά παράλια καί τελικά νά πέφτει άπάνω σ' ένα Γερμανικό άπoβατικό άκίνητo, έτοιμο νά ξεφoρτώσει. Άλλαξε πoρεία τό Ήχώ, πλησίασε καί άνoιξε όλα τά στόματα τών κανονιών τoυ πρός τό Γερμανικό σκάφoς. Σέ λίγα λεπτά τής ώρας τάνκς καί κανόνια πού ήταν έπάνω στό άπoβατικό πήγαν μαζί του στό βυθό. 'Ηταν τόσo άστραπιαία τά κτυπήματα ώστε δέν πρόλαβε τό άπoβατικό ούτε μιά βoλή νά ρίξει. Τό Ήχώ, κρύφτηκε σέ Τoυρκικές άκτές.

 


APITIKI (ΑΠΙΤΙΚΙ)


'Η νύχτα αύτή δέν ήταν μόνο γιά τoύς Άγγλους. Σέ κίνηση μεγάλη ήταν καί οί Γερμανoί. Έκτός άπό τό άπoβατικό πού βυθίστηκε άπό τό Ήχώ, oί Γερμανοί έχασαν καί άλλο άπoβατικό πού βυθίστηκε άνοικτά τής Κάτω Ζύμης άπό Άγγλικές τορπιλλακάτους. Κατώρθωσαν όμως νά άποβιβάσουν άρκετές ένισχύσεις, ώστε τήν ήμέρα αύτή, τήν τετάρτη τής μάχης, μπόρεσαν νά άντιμετωπίσoυν τήν άντεπίθεση τών'Άγγλων στή Ράχη, Ήταν άπoφασιστική ή έπιτυχία τους.

 

Η Λερος κατα τον Δευτερο Παγκοσμιο Πολεμο (Μερος Δ')

 

mapflaggre.gif (1702 bytes)mapflaggb.gif (1683 bytes) All Rights Reserved. Advertising, Webmaster and Page Design information